ABD'nin vetosundan sonra süreç nasıl işleyecek?

Türkiye'nin öncülüğünde Mısır tarafından Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyine (BMGK) sunulan ve "ABD'nin Kudüs'ü İsrail'in başkenti kabul ettiği" kararın ilgili Birleşmiş Milletler (BM) kararlarına aykırı olması sebebiyle "hukuken geçersiz" sayılmasını öngören tasarı, ABD tarafından veto edildi.

ABD'nin Kudüs'ü İsrail'in başkenti kabul etmesinin ardından BM nezdinde şu ana kadarki en önemli girişim olan BMGK'daki Kudüs tasarısı oylaması yapıldı.

Türkiye'nin öncülüğünde hazırlanan ve geçici BMGK üyesi olduğu için Mısır tarafından gündeme getirilen Kudüs tasarısı, konseyin toplam 15 üyesinin 14'ünün lehte oy kullanmasına karşın beklendiği gibi ABD tarafından veto edildi.

14 ÜYE LEHTE OY KULLANDI, ABD OYUYLA REDDEDİLDİ!

ABD'nin vetosuna karşın konseyin kalan üyeleri İngiltere, Fransa, Çin, Rusya, Uruguay, Bolivya, Etiyopya, İtalya, Japonya, Kazakistan, Senegal, İsveç ve Ukrayna, Mısır'ın tasarı lehinde oy kullandı.

İİT'DE ÇAĞRI YAPILMIŞTI

İslam İşbirliği Teşkilatı İstanbul Zirvesi Sonuç Bildirgesi'nde alınan karar BM'nin 377 sayılı kararına atıfta bulunmuştu. İİT sonuç bildirgesinde "Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne çağrıda bulunularak, derhal sorumluluklarını üstlenmesi, Kudüs-ü Şerif şehrinin yasal statüsünü teyit etmesi, Filistin Devleti topraklarındaki İsrail işgaline son vermesi, Filistin halkının uluslararası korunma altına alınmasını sağlaması, Filistin Davası'na ilişkin aldığı tüm kararları uygulaması ve bu kararlara uyması istenmiştir. BM Güvenlik Konseyi'nin harekete geçememesi halinde, İİT üyesi ülkelerin bu ağır ihlali BM Genel Kurulu'nun 377 A sayılı 'Barış İçin Birleşme Kararı' çerçevesinde BM Genel Kurulu'na götürmeye hazır olduğu teyit edilmiştir." ifadeleri kullanılmıştı.

'377'YE GÖRE BM GENEL KURULU'NDA OYLANACAK

Türkiye, 377 kararına göre BM Genel Kurulu'na gitmeye hazırlanıyor. Güvenlik Kurulu'nda veto edilen Kudüs tasarısı, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun 377 sayılı kararına göre Genel Kurulu'nda oylanacak.

3 Kasım 1950 yılında Kore Krizi esnasında, Sovyetler Birliği'nin BM Güvenlik Konseyi'ndeki vetosuna takılmamak için ABD'nin inisiyatifiyle BM Genel Kurulu'ndan 377 sayılı karar geçirilmişti. 377'nin A bendi şu şekilde:

"Güvenlik Konseyi, daimi üyeleri arasında oybirliği olmadığından dolayı, barışın tehdit edilmesi, barışın ihlali veya saldırı fiilinin mevcut göründüğü herhangi bir durumda, milletlerarası barış ve güvenliği muhafaza etmek hususundaki asli sorumluluğunu yerine getiremezse, Genel Kurul milletlerarası barış ve güvenliği muhafaza etmek veya eski haline iade etmek için, barışın ihlali veya saldırı fiilinin mevcudiyeti durumunda, gerekirse, silahlı kuvvetlerin kullanılması da dahil, üye devletlere kolektif tedbirlerin alınması için uygun tavsiyeleri yapmak amacıyla derhal konuyu ele alacağını kararlaştırır. Eğer toplantı halinde değilse, Genel Kurulda konu ile ilgili talebin yapılmasından itibaren 24 saat içinde olağanüstü toplantı yapabilir. Böyle bir olağanüstü toplantı Güvenlik Konseyi tarafından, herhangi 7 üyenin (şimdi 9) oyu ile, veya BM üyelerinin çoğunluğu tarafından talep edilirse yapılacaktır."

Kararın B bendinde, bir Barış Gözlem Komisyonu'nun kurulması ve Güvenlik Konseyi'nin bu hususta üzerine düşeni yapmaması hâklinde Genel Kurul'un o komisyonu -oy kullanan ülkelerin üçte ikisinin tasdikiyle- çalıştırması öngörülüyor.

Alınan bu kararlarla Güvenlik Konseyi'nin beş daimi üyesinden bir veya birkaçının BM'yi esir alamayacağı tekrar vurgulanmış oluyor.

ABD'nin söz konusu tasarıyı BMGK'da veto etmesi üzerine konunun BM Genel Kurulu'na taşınacağı ve bu platformda üçte iki çoğunlukla kabul edilmesi için çaba gösterilecek.

"1956 senesindeki Süveyş Savaşı'nda, BM Güvenlik Konseyi'ndeki Fransa ve İngiltere vetosuna rağmen, "377 A"ya istinaden Sina bölgesine bir barış gücü gönderilmişti"

"ŞİMDİ BM GENEL KURULU SÜRECİ BAŞLAYACAK"

Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, veto kararı sonrası attığı tweette, "BM Güvenlik Konseyindeki ABD'nin Kudüs kararını geçersiz sayacak olan karar, ABD'nin vetosuyla 14'e 1 reddedildi. Trump yönetimi dışında bütün ülkeler bu oylamada birlik içinde hareket etti. Şimdi BM Genel Kurulu süreci başlayacak." ifadelerini kullanmıştı.

Dün de Dışişleri Bakanlığı kaynaklarından edinilen bilgiye göre tasarının, şu anda BMGK üyesi olan Mısır tarafından sunulacağı, teklifin sahibinin ise Filistin olduğu kaydedilmişti. Ancak ABD'nin Kudüs kararının ardından yoğun bir diplomasi süreci yürüten Türkiye'nin bu süreçte önemli rol oynadığına dikkat çekilmişti.